Πώς θα μπουν στον τύμβο οι αρχαιολόγοι

«Γιατί οι αρχαιολόγοι δεν ανοίγουν αμέσως τον τάφο στον τύμβο Καστά της Αμφίπολης, ώστε να δούμε τι έχει μέσα;». Είναι μια ερώτηση που τίθεται τις τελευταίες ημέρες, καθώς ιδιαίτερα μετά τη προχθεσινή επίσκεψη του πρωθυπουργού στην ανασκαφή έχουν αναζωπυρωθεί οι ελπίδες για μεγάλο εύρημα.

Τι σημαίνει αυτό; Ας το εξηγήσουμε... Αυτήν τη στιγμή η ανασκαφική ομάδα έχει σκάψει σχεδόν ολόκληρη την ταφική οδό, πλάτους 4,5 μ., και έχει αποκαλύψει μέχρι στιγμής 13 σκαλοπάτια που οδηγούν κατηφορικά στην είσοδο. Η διερεύνηση του δρόμου συνεχίζεται μέχρι να φτάσουν στο «παρθένο», δηλαδή στο απάτητο και μη αναμοχλευμένο έδαφος. Τι μπορούν να βρουν εκεί; Κατάλοιπα («σκουπίδια») από διαβάτες που τον περπάτησαν αλλά και υπολείμματα από την ταφική πυρά του νεκρού ή σπασμένα κεραμικά. Αν βρεθούν στοιχεία από τα πρώτα, θα βοηθήσουν στη διερεύνηση της ταυτότητας του νεκρού.

Τα δεύτερα θα καθοδηγήσουν τους επιστήμονες στη χρονολόγηση του τάφου. Όταν η ανασκαφή στο σημείο εκείνο ολοκληρωθεί ή και ταυτόχρονα με τη συνέχισή της, θα πρέπει να διαλυθεί με ανασκαφικό τρόπο ο τοίχος που εντοπίσθηκε. Έχει κατασκευαστεί μετά την ταφή του νεκρού και προστατεύει το οικοδόμημα. Η διάλυση γίνεται πέτρα πέτρα και κάθε κομμάτι καταγράφεται, σχεδιάζεται, παίρνει αρίθμηση, τεκμηριώνεται. Με την ολοκλήρωση της απομάκρυνσης του τοίχου αρχίζει το επόμενο βήμα. Αν δεν υπάρχει από πίσω κάποιο άλλο κατασκεύασμα, τότε οι ανασκαφείς αναμένεται να βρεθούν μπροστά στην είσοδο, την οποία θα πρέπει να ανοίξουν και πάλι με ανασκαφικό τρόπο. Δηλαδή με προσοχή, καταγραφή, τεκμηρίωση, αρίθμηση.

Γεωφυσική διασκόπηση

Μια γεωφυσική διασκόπηση που έχει γίνει δείχνει ότι στο εσωτερικό υπάρχουν τρεις χώροι. Η χειρότερη περίπτωση είναι να έχει καταρρεύσει η οροφή και να έχει γεμίσει όλος ο χώρος με τόνους χώματος. Σε αυτή την περίπτωση θα γίνει η μεταφορά του με προσοχή, διότι ενδιάμεσα είναι δυνατόν να υπάρχουν κάποια κτερίσματα.

Αν δεν έχει πέσει χώμα και οι χώροι είναι άδειοι, τηρώντας πάντοτε την αρχαιολογική δεοντολογία, οι αρχαιολόγοι θα φωτογραφήσουν, θα αποτυπώσουν και θα πουν. Τότε θα διαπιστώσουν αν είναι ασύλητος. Εφόσον είναι, ο κίνδυνος να έχουν απομακρυνθεί σημαντικά στοιχεία υπάρχει. Σε αυτή την περίπτωση οι επιστήμονες θα πρέπει να στηριχθούν σε ό,τι καταφέρουν να βρουν. Χωρίς να αποκλείεται να εντοπισθεί και επιγραφή που να λέει «Χ (στη γενική) ειμί».

Αν δεν έχει συληθεί, που είναι και η καλύτερη και πιο αισιόδοξη περίπτωση, τότε με βάση τον σκελετό ή τους σκελετούς, το φύλο, την ηλικία, το ύψος του νεκρού, τα κτερίσματά του και τα αγγεία που θα τον συνοδεύουν, η διαπίστωση της ταυτότητας έρχεται πιο κοντά. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν όλα πάνε κατ' ευχήν, έχουμε μπροστά μας αρκετές ημέρες ή και εβδομάδες ώσπου να ανοίξει ο τάφος. Η ανασκαφική πρακτική είναι περίπου αυτή και δεν παραβιάζεται, καθώς τότε γίνονται καταστροφές στοιχείων, κάτι που απαγορεύεται από την αρχαιολογική δεοντολογία, από τους νόμους αλλά και από την ηθική.

Παγκόσμιο ενδιαφέρον

Τον γύρο του κόσμου σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα έκαναν η εντυπωσιακή ανακάλυψη της Αμφίπολης και η επίσκεψη του πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά.

Με τον τίτλο «Σημαντική ανακάλυψη», στην ηλεκτρονική του έκδοση, το βρετανικό δίκτυο BBC αναδημοσιεύει τις δηλώσεις του πρωθυπουργού αλλά και των επιστημόνων ότι ο τάφος χρονολογείται στα 325-300 π.Χ., ανήκε σε σημαντική προσωπικότητα και περιγράφει πώς μεταφέρθηκε στην περιοχή το μάρμαρο για τον τύμβο με πλοιάρια από τη Θάσο.

Οι «International Business Times» κάνουν λόγο για ένα σπουδαίο εύρημα και μεταφέρουν με εντυπωσιακή περιγραφή την εικόνα με τις τεράστιες Σφίγγες που φρουρούν τον τάφο.

Στην ιστοσελίδα της η «Le Figaro» αναφέρεται στις διαστάσεις του ταφικού περίβολου και του τύμβου αλλά και στον λέοντα της Αμφίπολης, ενώ μεταφέρει τις δηλώσεις του Α. Σαμαρά και της υπεύθυνης της ανασκαφής, Αικ. Περιστέρη.

«Το μυστήριο της αρχαίας Αμφίπολης» είναι ο κεντρικός τίτλος του «Greek Reporter» και η συντάκτρια του ρεπορτάζ αναρωτιέται κατά πόσο πρόκειται για τον τάφο κάποιου βασιλιά, ενώ το θέμα φιλοξενείται μέχρι και στη φλαμανδική εφημερίδα «De Standaard».

«Δεν ξέρουμε το πότε»

«Είμαστε πολύ χαρούμενοι γιατί αυτή τη στιγμή είμαστε εσωτερικά του περιβόλου, μπροστά σε έναν τάφο καταπληκτικό» δήλωσε στο η υπεύθυνη της ανασκαφής Κατερίνα Περιστέρη και συμπλήρωσε: «Επειδή η αρχαιολογική σκαπάνη έχει το δικό της χρονοδιάγραμμα δεν μπορούμε να ξέρουμε ακριβώς πότε θα εισέλθουμε στον τάφο». Η επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Αμφίπολη προκάλεσε συζητήσεις για τη σημαντικότητα των ευρημάτων.

Oι δυσκολίες της ανασκαφής - Γιατί δεν μπορεί να μπει η μικροκάμερα

Οι αρχαιολόγοι της ΚΗ' Εφορείας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων, με επικεφαλής τη διευθύντρια κ. Αικατερίνη Περιστέρη, δεν είναι προς το παρόν σε θέση να διοχετεύσουν κάποια μικροκάμερα στο εσωτερικό του αρχαίου μακεδονικού τάφου της Αμφίπολης, που θα μπορούσε να δώσει και τα πρώτα στοιχεία και τις πρώτες εικόνες.

Κάτι τέτοιο θα εξαρτηθεί από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το εσωτερικό του τάφου και αν, σε περίπτωσή σύλησής του από τυμβωρύχους κατά την αρχαιότητα, έχει κατακλυστεί από μεγάλους όγκους χωμάτων, που θα δυσκολέψουν, όπως εκτιμάται, την προσπάθειά τους. Να σημειωθεί ότι κάτι ανάλογο είχε γίνει από τον αείμνηστο καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικο με τους μακεδονικούς βασιλικούς τάφους της Βεργίνας τη δεκαετία του '70, όπως ανέφερε χθες η καθηγήτρια και συνεργάτις του στις ανασκαφές Χρυσούλα Παλιαδέλη. Οι αρχαιολόγοι στον τάφο της Αμφίπολης κάνουν ένα ένα και πολύ προσεκτικά τα βήματά τους, σύμφωνα με την επιστημονική δεοντολογία, ώστε να μην καταστρέφουν τα σημαντικά στοιχεία που βρίσκουν μπροστά τους, αντιμετωπίζοντας όλα τα προβλήματα που υπάρχουν και τα οποία είναι πολλά.

Σε δύο-τρεις εβδομάδες

Σύμφωνα με τον υπουργό Πολιτισμού, Κώστα Τασούλα, που συνόδευσε προχθές τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά κατά την επίσκεψή του στην Αμφίπολη, οι αρχαιολόγοι θα είναι σε θέση να μπουν στο εσωτερικό του τάφου μέσα σε δύο με τρεις εβδομάδες «και να βγουν ασφαλή συμπεράσματα», όπως είπε, προσθέτοντας ότι οι αρχαιολογικές εργασίες επικεντρώνονται στο να ανοίξει προσεκτικά ο τάφος. «Τα πάντα εξελίσσονται ομαλά και περιμένουμε τα χειροπιαστά αποτελέσματα», ανέφερε.

Σχετικά με τις εικασίες που διατυπώνονται για το ποιος μπορεί να είναι θαμμένος στον εντυπωσιακό αρχαίο μακεδονικό τάφο της Αμφίπολης ο κ. Τασούλας είπε ότι οι αρχαιολόγοι δεν έχουν προειλημμένες απόψεις και ότι «τα στοιχεία είναι αυτά που θα μας δώσουν τις απόψεις και όχι οι δικές μας υποθέσεις και εικασίες». Ο υπουργός επανέλαβε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σημαντικό αρχαιολογικό εύρημα, το οποίο πιστοποιείται τόσο από το μέγεθος του τύμβου όσο και από την καλλιτεχνική επιμέλεια του μνημείου, καθώς και από άλλα πολλά στοιχεία. Ο υπουργός αναφέρθηκε εμμέσως και στα όσα υποστηρίζονται από κάποιους στα ΜΜΕ, πιθανολογώντας ότι πρόκειται για τον τάφο της Ρωξάνης της συζύγου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του μικρού πρίγκιπα Αλέξανδρου Δ', που δολοφόνησε ο Κάσσανδρος. Η Αμφίπολη, όπως είπε, ήταν η μεγαλύτερη ναυτική βάση της δυναστείας των Αργεαδών, της δυναστείας δηλαδή στην οποία ανήκε ο Μέγας Αλέξανδρος. Όταν ξεκίνησε την εκστρατεία του στην Ασία, την άνοιξη του 334 π.Χ., ο στόλος του με 160 πλοία ξεκίνησε από την Αμφίπολη. Στην Αμφίπολη επίσης διαδραματίστηκαν και γεγονότα τα οποία έχουν να κάνουν και με αντιπαλότητες των επιγόνων του Αλεξάνδρου μετά τον θάνατό του. Εκεί έφερε ο Κάσσανδρος τη Ρωξάνη και τον 12ετή Αλέξανδρο τον Δ', τον τελευταίο της δυναστείας, για να τους φυλάξει αρχικά και εν συνεχεία, όπως λέει ο ιστορικός, να τους κατασφάξει δίνοντας εντολή να τους κρύψουν και να μην το πουν σε κανέναν. Αν δούμε αυτήν τη θεωρία, είπε ο υπουργός Πολιτισμού, δεν συνάδει με την τοποθέτησή τους σε έναν τύμβο ύψους 30-40 μέτρων.

Πηγή: Αγγελική Κώττη, Έθνος, Χρ. Τελλίδης, Έθνος